باغ ارم شیراز

شیراز شهری است که شکوه و تاریخ ایران را با عطر بهار تازه تجسم می دهد،آنجا که حافظ در تفسیر خود گفته است: خوشا شیراز و وصف بی مثالش! اگر به شیراز سفر کرده باشید، باغ های تاریخی زیبای آن را دیده اید. اما نمی توان به سادگی از کنار باغ ارم شیراز گذشت و نگاهی به اطراف انداخت.هر گوشه از این باغ بهشت ​​موعود را تداعی می کند و معماری زیبای ایران را به نمایش می گذارد.برای اینکه بدانید باغ ارم شیراز کجاست و بازدید از این باغ و گشت و گذار در این باغ زیبا را شروع کنید، امروز سوار خودروی شیرازی شو شوید!

تاریخچه باغ ارم شیراز

دقیقاً مشخص نیست که اولین بار باغ ارم شیراز را چه کسی ساخته است و به همین دلیل تاریخ دقیق ساخت آن ثبت نشده است.تنها اسنادی که در مورد باغ ارم وجود دارد،اسامی آن و برخی گزارش های سفر است که بر اساس آن ها حداقل می توان آن را به قرن دهم و یازدهم هجری نسبت داد،همچنین تاریخ ساخت این باغ را دوره سلجوقیان می دانند،زیرا در آن زمان اتابک قراچه،حاکم فارس،باغ تخت و بسیاری باغ های دیگر را در شیراز بنا کرد و شاید این باغ به خواست او ساخته شده باشد،باغ ارم شیراز در زمان آل اینجو و آل مظفر و گورکانیان بوده است،اگرچه هیچ اطلاعاتی در مورد آن وجود ندارد،جدا از غزل حافظ می توان فهمید که آل اینجو کنترل باغ را در دست دارد.

بی دوست من از باغ ارم یاد نیارم

ور جنت فردوس بود،دوست ندارم

در نامه چو نامت نبود نامه نخواهم

و آن دم که به یادت نزنم دم نشمارم

بعداً سلاطین آل مظفر،باغ ارم شیراز را تصرف کردند،از وضعیت باغ در دوره صفویه اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها در نوشته های جهانگردان خارجی به زیبایی باغ آن زمان اشاره شده است،به هر حال از صفویان به بعد تمام باغ های ایران از جمله باغ ارم شیراز رشد و رونق یافت و بازسازی شد،این باغ از اواخر دوره زندیه به مدت حدود ۷۵ سال در دست سران خاندان قشقایی بود که از آن به عنوان مقر حکومت خود استفاده کردند و در این باغ عمارتی بنا کردند.

پس از آن در زمان ناصرالدین شاه پایه های عمارت دیگری در باغ گذاشته شد که ساخت آن سال ها به طول انجامید،بنابر شواهد،ساختمان اصلی باغ تا زمان ناصرالدین شاه قاجار وجود داشته است و زمانی که حاج نصیرالملک شیرازی باغ را خرید،مشخص می‌شود که بنای باغ فعلی را ظاهرا بر اساس آن ساخته است.

باغ ارم شیراز کجاست؟

باغ ارم شیراز یکی از جاهای دیدنی مهم‌ در شیراز استان فارس است،که در خیابان ارم،نزدیک میدان ارم و دانشگاه شیراز واقع شده است.
نزدیکترین ایستگاه مترو شیراز به باغ ارم شیراز،ایستگاه نمازی است،وقتی از قطار پیاده شدید،می توانید حدود 10 دقیقه از میدان دانشجو و میدان ارم پیاده روی کنید تا به باغ ارم شیراز برسید یا با تاکسی به باغ ارم بروید.

اگر قصد دارید با ماشین به سمت باغ بروید و از شمال شهر به باغ ارم شیراز بروید،بهترین راه برای رسیدن به آن بلوار شهید چمران است،پس از ورود به بلوار شهید چمران،تا انتهای بلوار ادامه داده و از طریق میدان دانشجو (میدان علم) به چپ بپیچید و به سمت میدان ارم (میدان خوابگاه) بروید.وقتی به میدان ارم رسیدید باید به راست بپیچید و وارد خیابان ارم شوید تا به زودی به باغ ارم برسید.

اگر از جنوب شهر به سمت باغ ارم شیراز می روید باید خود را به خیابان آزادی برسانید و از آنجا وارد خیابان ارم می شویدپ،اگر در خیابان ارم ادامه دهید تا به نزدیکی میدان ارم برسید،باغ ارم شیراز در سمت چپ شما خواهد بود.

ساعات بازدید از باغ ارم شیراز:باغ ارم در دو ماه اول سال از ساعت 8 صبح الی 20 به صورت دائمی؛چهار ماه بعد از 8:00 صبح تا 13 و از 5:00 صبح تا 8:00 صبح؛در شش ماهه دوم سال از ساعت 8 صبح الی 13 و از ساعت 14:30 تا 17 فعالیت می کند.درتعطیلات عزاداری مانند تاسوعا و عاشورا،پیروزی انقلاب اسلامی ایران وسقوط نظام شاهنشاهی،ولادت حضرت قائم روزجهانی مستضعفان،عید سعیدفطر،و روز جمهوری اسلامی ایران،باغ ارم تعطیل است.

آدرس باغ ارم شیراز کجاست: شهر شیراز،بلوار ارم،میدان ارم،خیابان ارم،نزدیک دانشگاه شیراز.

معماری باغ ارم

باغ ارم شیراز با دیوار گلی چهار گوش احاطه شده بود،و حالا نرده ها جایگزین آن دیوارها شده اند،طراحان این باغ برای رفع شیب غرب به شرق پله هایی در قسمت های مختلف ساختند،ساختمان های اصلی در قسمت غربی باغ که شامل عمارت اصلی و اندرونی می شوند و جالب اینکه ارتفاع آنها نسبت به سایر قسمت های باغ بیشتر است،در نزدیکی ساختمان اصلی این باغ دریاچه زیبایی وجود دارد که مساحتش 335 متر عرض و نیم متر عمق دارد و برای ساخت آن از سنگ های زیادی استفاده شده است که گفته می‌شود قدمت آن‌ها مربوط به دوران جانی خان ایلخان است،واضح است که عمق این دریاچه در گذشته بیشتر بوده است،اما پس از بازسازی {باغ ارم شیراز}،عمق آن به عمق فعلی کاهش یافت. چهار درخت نخل زیبا در چهار طرف آن،جذابیتی دوچندان به استخر بخشیده‌ و تصویر بنا در آب آن منعکس شده است.

اگر به این باغ بروید،نهر آبی را خواهید دید که در امتداد این استخر جریان دارد،این آب پس از عبور کردن ازحوض کوچک تالار حوضخانه به جوهای اطراف آن و استخر وارد می شود،که در ادامه اطراف باغچه های باغ جریان می یابد،دروازه باغ ارم شیراز در شمال و بلوار ارم قرار دارد که سایر قسمت‌های آن به بلوار آسیاب سه تای،ساختمان‌های مسکونی و باغ‌های دیگر محدود می‌شود.

عمارت اصلی باغ ارم شیراز

ساختمان اصلی باغ ارم شیراز را در قسمت غربی این مجموعه خواهید دید که گردشگران را به خود جذب می کند،باغ ارم شیراز به گونه ای طراحی شده است که بازدید کنندگان باید طول پارک را پیاده طی کنند تا به مرکز پارک و محل قرارگیری ساختمان اصلی برسند،این عمارت سه طبقه دارای سقف شیب دار است و تزئینات آن شامل گچ بری،نقاشی،پنجره مشبک آهنی،کاشی کاری و منبت کاری در تزئینات آن با چشم مشاهده میشود،این پیکر نمونه بارز بناهای اواسط دوره قاجار است که بر اساس معماری زندیه و صفوی طراحی شده است،حتی درهای بنا اصلی نیز زیبا هستند و از آنجایی که از چوب ساج ساخته شده اند،پس از سال ها ظاهر اصلی خود را حفظ کرده و همچنان سالم هستند.

توسعه باغ و اضافه شدن زمین بزرگی در غرب باغ ارم شیراز باعث شده‌ اند که عمارت اصلی و ساختمان اندرون به‌ شکل یک مجموعه در وسط باغ قرار بگیرند.یکی دیگر از مکان های جالب شیراز که در باغ ارم قرار دارد،موزه سنگ ها و گوهر دریای نور است،آغاز کار این موزه در سال 1390 بود و بیش از 140 نوع سنگ قیمتی از ایران و نقاط مختلف جهان را به نمایش می گذارد.

تعداد طبقه های عمارت اصلی

ساختمان اصلی باغ ارم شیراز سه طبقه است که در حال حاضر بازدید از آن ممنوع است.

طبقه اول:این طبقه تالار حوضخانه شناخته میشود،و هم سطح زمین ساخته شده تا در تابستان مکانی مناسب برای استراحت باشد،در این تالار علاوه بر آب‌ نما و جوی آبی که از وسط آن می‌ گذرد که کمک به خنک ترشدن هوا میکند،یک ستون سنگی حجاری‌ شده زیبای دارد.سقف و دیوار های این بخش با کاشی کاری های معرق و هفت رنگ پوشانده شده است که یکی از بهترین نمونه های دوره قاجار است،تصویری زیبا از تاریخ خسرو و شیرین،محل شکار و طبیعت و… از نقاشی روی این کاشی ها هستند.

طبقه دوم:طبقه دوم ساختمان دارای قسمت های مختلفی مانند ایوان،سالن و راهرو می شود که دو ایوان کوچک در دو طرف ایوان اصلی دارد،در این طبقه،ایوانی بزرگ با سقفی بلند و صاف و دو ستون سنگی مستحکم قرار دارد که روی سر ستون های آن تصویر مردانی که بر بالای آن،پیکر های مردانی با لباس قاجاری و گل و بوته ترسیم شده است،از ویژگی ممتاز این ایوان دوستونی گچبری تزئینی روی دیوار های سه طرف آن است،همچنین در نمای این ایوان و اطراف آن از کاشی کاری قاجاری استفاده شده است که در بنا های دوره قاجار مثل آن وجود ندارد،علاوه بر این ایوان بزرگ،دو ایوان کوچک با دو ستون سنگی در این طبقه ساخته شده است که بر زیبایی آن می افزاید،درست بالای آشپزخانه در طبقه اول و در ضلع جنوبی این طبقه،آشپزخانه دیگری وجود دارد،یکی از جالب‌ ترین نمونه‌ های پنجره‌ های دوره قاجار در همین طبقه است و همان سه پنجره آهنی در ورودی زیرزمین است که از زمان ساخت بنا باقی مانده است،یک پنجره مرکزی نسبت ابعاد بزرگتری نسبت به دو پنجره قرینه طرفینش دارد.

طبقه سوم:سالن بزرگی مشابه در طبقه دوم درست در وسط طبقه سوم است که پنجره آن رو به ایوان اصلی است،این طبقه از نظرساختاری مثل طبقه دوم است و دارای سه اتاق و یک سالن بزرگ دیگر است،دو سالن این طبقه دارای سقفی با تیرهای چوبی و نقاشی های زیبا،و نفیسی از تصویر های اسلیمی،گل و بوته،شکارگاه،صورت زنان و … است.این ویژگی‌ها به خوبی نشان می‌دهد که هنر نقاشی روی سقف‌ در دوره قاجار در شهر شیراز رایج بوده است.

نمای عمارت اصلی و تزیینات آن

با دیدن عمارت اصلی باغ ارم شیراز اولین چیزی که توجه را به خود جلب می کند،کاشی های هفت رنگ نمای آن است،مانند کاشیکاری پنجره‌های،نمای غربی،عمارت که نقش‌هایی از شاهان و سربازان هخامنشی،گل‌ها و مناظر ترسیم شده است،اما بهترین قسمت این تزیینات را می توان کار داریوش هخامنشی و شکار آهو توسط پلنگ دانست که تعجب همگان را برمی انگیزد،در هر دو طبقه بنا،ستون هایی با الهام از تخت جمشید وجود دارد،که عظمت و زیبایی آنها را تداعی می کند.علاوه بر دو نیم دایره دو طرف بالای بنا،در وسط این نیم دایره ها تابلویی باسه هلال قرار گرفته است که در معماری به آن سنتوری میگویند،در بزرگ ترین این هلال بالاتر،در کنار عکس ناصرالدین شاه،که سوار بر اسب سفید است،سه تصویر خسرو شیرین و یوسف و زلیخا،رستم و پهلوان،سلیمان و ملکه سبا دیده می شود،که با اخذ از قصه های فردوسی و نظامی و حکایت های مذهبی هستند.

بناهای دیگر در باغ ارم شیراز

اندرون:خانه اندرون از دو سالن و پنج اتاق تشکیل شده است،که در طرف سمت غربی باغ و در پشت عمارت اصلی قرار دارد،در ضلع غربی محوطه اندرون ساختمانی یک طبقه وجود دارد که سطحش بالاتر از سطح اندرون جای گرفته است،عمارت اندرون از نظر تزیین چیزی دست کمی از بنای اصلی ندارد و پیشانی آن آراسته به هلال کاشی کاری است که مربوط به دوره قاجاریه است و همزمان با کاشی کاری عمارت اصلی ساخته شده است،در طرفین اتاق وسط و زیر هلال ها دو ستون آجری با کاشی معرق قرار دارد.
بخش اداری:مجموعه ای متشکل از هشت اتاق  در کنار ساختمان اصلی واقع شده است،که در سال های اخیر مرمت شده و اکنون برای واحد سرپرستی و امور اداری باغ ارم شیراز مورد استفاده قرار می گیرد.

شرق باغ: در نزدیکی ورودی شرقی باغ دو اتاق وجود دارد که برای نگهبانان و کارکنان ساخته شده است.

گذر گاه باغ ارم شیراز

مسیری که در مرکز پارک قرار دارد یکی از زیباترین قسمت های این مجموعه است که در دو طرف آن درختان سرو ظاهر می شود و هیچ گردشگری وارد اینجا نمی شود مگر که با دوربین خود این زیبایی ها را عکاسی کند،در میان این درختان سرو بزرگی با بیش از 1000 سال قدمت وجود دارد که 35 متر ارتفاع دارد و عنوان بلندترین سرو شیراز را به خود اختصاص داده است،در پایین این درخت،درخت انگور قدیمی شگفت انگیزی وجود دارد که شاخه های آن درخت سرو را می پوشاند.

مسیر اصلی باغ ارم شیراز درجهت غرب به شرق است و از ساختمان اصلی شروع می شود و تا انتهای باغ ارم شیراز می رود که پیاده روی در چنین مسیری دلچسب خواهد بود.این نهر به شاخه های متعدد تقسیم می شود و هر شاخه در گوشه ای از باغ است.برای پیمودن این مسیر،باید از پله هایی که برای همسان سازی شیب باغ آماده سازی شده است عبور کنید.

مسیر دیگری در طرف شمالی به جنوب باغ ارم شیراز وجود دارد که به گذرگاه اصلی منتهی می شود،علاوه بر این دو مسیر اصلی،مسیرهای دیگری نیز در این باغ وجود دارد.

منبع آب باغ ارم شیراز

شروع گردش آب در باغ ارم شیراز از استخر روبروی عمارت اصلی است،آب این استخر بیش تر از قنات نهر اعظم تامین می شود،از قنات نهر اعظم که بزرگ‌ ترین چشمه آب در شیراز است تامین می‌شود،و بسیاری از باغ‌ها از این سرچشمه برای آب خود استفاده می‌ کنند،همچنین در این باغ دو چاه حفر شد که برای آبیاری گل ها از آن استفاده می شود.

کتیبه باغ ارم شیراز

نمای فعلی باغ ارم شیراز به زمان ناصرالدین شاه قاجار برمی گردد و از زمانی که مرحوم نصیرالملک بنای فعلی را ساخته است،بسیاری از کتیبه های سنگی نصیرالملک در قسمت های مختلف باغ به جا مانده است،در بالای در ورودی شمال شرقی باغ کتیبه های زیاد و کاشی کاری دیده می شود که یکی از آنها به خط نستعلیق آیه (نصر من الله و فتح قریب) نوشته شده است.

نوشته دیگر سنگ مرمر لیمویی رنگ است که با (بسم الله رحمان الرحیم) آغاز می شود و این بیت از شعر،(دائمش باغ آرام آباد باد)به خط نستعلیق نوشته شده است،در دو طرف در ورودی شمال شرقی باغ ارم شیراز صحن ارم دو نمای طاقدار  با نوشته هایی از آیات قرآن کریم وجود دارد.

کتیبه های باغ ارم شیراز به این تعداد محدود نمی شود و در نمای شرقی بنا 6 کتیبه سنگی،در نمای طبقه اول قرار دارد که اشعاری از هنرمندان مشهور ایرانی،چون حافظ و سعدی است،ظاهراً در گذشته نقاشی‌ های روی 6 کتیبه نام برده وجود داشته است که به خط نستعلیق،شعر جایگزین شده است،دو تخته سنگ آهک در دو طرف حوضخانه وجود دارد که بین آنها پنجره های آهنی قرار دارد،بر روی این دو لوح نقش مردی با ویژگی،لباس و کلاه عشایری در جنوب،با نیزه ای در دست،هر دوی این تخته سنگ ها با نقوشی از دوره هخامنشی تخت جمشید اخذ شده است.