توسط : در میان جاهای دیدنی شیراز حرم حضرت شاهچراغ شیراز همچون ستاره ای درخشان می درخشد.حضرت شاهچراغ (ع) برادر امام رضا (ع) و فرزند بزرگ تر امام موسی کاظم (ع) است که بزرگ‌ترین زیارتگاه شیراز و یکی از مهم‌ترین اماکن مذهبی ایران است این مکان مقدس علاوه بر معماری شگفت‌انگیز،آثار هنری بی‌نظیری با تزئینات کاشی و آینه‌کاری،یک شاهکاری بی نظیر را پیش روی گردشگران می گذارد شکلی که خیبلی از گردشگران ایرانی و خارجی ان را به عنوان یکی از زیبتا ترین ارامگاه های ایران می شناسند.
درباره حرم حضرت شاهچراغ (ع)
آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع) در سال ۱۳۲۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده یکی از اماکن مذهبی و مکان های زیبای استان فارس است که که در بین ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار است چون که ایشان برادر اما رضا میباشند و در شهر تاریخی شیراز قرار دارد.به جز این زیارتگاه مذکور از نظر هنر و معماری اسلامی و ایرانی بسیار حائز اهمیت است;بنابراین هنر آینه کاری و کاشی کاری و فضای بسیار زیبایی را ایجاد کرده است.سبک معماری حرم برگرفته از سبک آذری میباشدکه در دوره ایلخانی رایج بوده است آینه‌های ریز رنگی و انواع خط های زیبای فارسی و عربی در نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها برای هر چشمی زیبا به نظر می رسد.
این ارامگاه دارای چهار شاه نشین در چهار طرف حرم بوده و ضریح نقره حرم در قسمت شاه‌نشین زیر گنبد میباشد حیاط دارای دو ورودی اصلی در ضلع جنوبی و شمالی حرم میباشد که حوض بزرگ فواره‌داری در وسط آن میباشد و درختان زیبایی در اطراف آن چشم نوازی می کند حرم حضرت شاهچراغ (ع) در ضلع غربی حیاط و حرم حضرت سید میر محمد ع که برادر ایشان میباشد در سمت شرق میباشد در اطراف حیاط اتاق های دو طیقه یافت میشود که پیشانی و جرزهای جلوی آن‌ها مزین به کاشی کاری زیبایی میباشند .
حرم حضرت شاهچراغ (ع) دارای چهار صحن میباشد که صحن به اسم های صحن حضرت معصومه (ع)،صحن امام جواد (ع) صحن عتیق صحن اصلی و میباشد.و همچنین این حرم دارای سه شبستان میباشد که شامل دارالعباده،و شبستان بزرگ امام خمینی (ره) شبستان حضرت سید میر محمد (ع) که ضریح حضرت شاهچراغ (ع) در شبستان دارالعباده میباشد.
حرم حضرت شاه چراغ (ع) در کجا قرار دارد؟
آدرس: استان فارس، شهر شیراز، خیابان لطفعلی خان زند،خیابان احمدی
آرامگاه حضرت شاهچراغ شیراز (ع) معروف‌ترین مکان های مذهبی و گردشگری شهر شیراز میباشد که گردشگران خیلی راحت می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند
حضرت شاهچراغ (ع) فرزند کیست؟
حضرت سيد امير احمد (ع) که با اسم شاهچراغ (ع) ان را می شناسند پسر بزرگ امام موسی كاظم (ع) وبرادر امام علی بن موسی الرضا (ع) میباشند به این علت که ولادت حضرت شاهچراغ معلوم نمیباشد فاصله بین تولد حضرت معصومه (س) و حضرت امام رضا (ع) در دهه کرامت یک روز برای بزرگداشت وی در نظر گرفته شد به همین علت شورای عالی انقلاب فرهنگی در شهریور ۱۳۸۸ روز ششم ذی القعده را به‌عنوان روز حضرت شاهچراغ (ع) در تقویم کشور ایران اسلامی اضافه کرد.بعد از شهادت حضرت امام موسی کاظم (ع)،شیعیان مدینه گمان می‌کردند که که وی امام به حق بعد از پدر بزرگوارش میباشد حضرت در خطبه ای به مردم فرمودند که برادرش حضرت علی بن موسی علیه‌السلام،امام و خلیفه به‌حق و ولی خدا میباشد
خلیفه وقت (مأمون) با شنیدن خبر حرکت گروه بنی هاشم و یارانشان به سوی طوس به حکام بلاد دستور داد که مانع از حرکت این قافله ها بشوند و به مدینه بازگردانند حاکم شیراز هم از این قائده مستسنا نبود و از حضرت سیداحمد (علیه السلام) و یارانش خواست که برگردند و چون نپذیرفت،جنگ خونینی آغاز شد و سرانجام سپاه شیراز شکست خورد.حضرت سید احمد (ع) به همراه برادرانش و عده ای از شیعیان از بیراهه خودشان را به شیراز رساندند و در خانه یکی از شیعیان پنهان شدند.حاکم شیراز با کمک جاسوسان خود یک سال بعد توانست محل سکونت ایشان را بیابد و با شروع درگیری با شمشیر بر سر وی زد و سپس به دستور حاکم خانه را روی بدن شریف حضرت خراب کردند.
علت نامگذاری حضرت شاهچراغ (ع)
تا زمان آل بویه و تا دوره آل بویه و زمان زمامداری امیر عضدالدوله دیلمی،مدفن حضرت ناشناس مانده بود و در اطراف آن منازل مسکونی وجود داشت در یکی از این خانه‌ها پیرزنی بود که هر شب جمعه تا صبح چراغی را روی تلی از خاک می‌دید که تا سپیده دم روشن میباشد چند شب جمعه این اتفاق افتاد و این اتفاق باعث شد که پیرزن فکر کند ممکن است محل دفن یکی از امامزادگان باشد.او تصمیم گرفت امیر عضدالدوله را از این ماجرا مطلع کند.
باورش سخت است؛اما امیر گفته که برای پیگیری این ماجرا اولین شب جمعه به خانه پیرزن می‌رود شاه به خانه پیرزن رفت و به پیرزن گفت که تا چراغ روشن شد به او اطلاع بدهند اینبار پیرزن نوری قوی تر از قبل دید و پیش امیر عضدالدوله می رود و با فریاد می گوید.
شاه! چراغ
امیر از دیدن نور چراغ تعجب کرد و چون به سمت نور رفت نوری ندید و وبعد از اینکه از تل خاکی،باز همان نور چراغ را مشاهده کرد این واقعه باعث شد که امیر شخصی رامامور کند که ماجرا را بررسی کند که بعداً متوجه شد که پسر حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) در آنجا دفن شده و دستور داد بالای آن مکان بسازند.
تاریخچه حرم حضرت شاهچراغ
ابن بطوطه، جهانگرد مشهور،در سال ۷۲۶ هجری شمسی از شیراز بازدید کرد و در سفرنامه خود درباره آرامگاه حضرت شاهچراغ (ع) و فعالیت‌های برجسته تاشی خاتون به نگارش پرداخت او اشاره می‌کند که این آرامگاه برای مردم شیراز از احترام ویژه‌ای برخوردار است و بسیاری برای تبرک و توسل به آنجا می‌روند تاشی خاتون در جوار این بقعه مقدس،مدرسه و زاویه‌ای بنا کرده است که به پذیرایی و اطعام مسافران می‌پردازد او شب‌های دوشنبه به زیارت آرامگاه می‌آید و در این شب‌ها نیز قضات،فقها و سادات شیراز حضور دارند.برای مردم خوراک و میوه فراهم میشود و پس از صرف طعام،واعظی به سخنرانی می‌پردازد تاشی خاتون در غرفه‌ای مشبک و مشرف به مسجد می‌نشیند و در پایان مراسم،نواختن طبل و شیپور و بوق انجام می‌گیرد.
در سال ۸۸۵ هجری شمسی،شاه اسماعیل صفوی آرامگاه شاهچراغ شیراز را به‌طور گسترده‌ای مرمت کرد.با این حال،۸۵ سال بعد،وقوع زمین‌لرزه‌ای باعث تخریب نیمی از گنبد این آرامگاه شد که سال‌ها بعد دوباره بازسازی گردید.
در زمان نادرشاه افشار و مصادف با سال ۱۱۰۸ هجری شمسی،مرمت‌های بیشتری در این مکان مقدس انجام شد و قندیل بزرگی از طلا در زیر گنبد آویزان گردید.نادرشاه،پیش از پیروزی بر افغان‌ها و تصرف شیراز،تصمیم به بازسازی حرم گرفته بود و برای این منظور،مبلغ ۱۵۰۰ تومان آن زمان را به این امر اختصاص داد
بخش های مختلف حرم حضرت شاهچراغ (ع)
ایوان حرم حضرت شاهچراغ (ع)
ضریح حضرت شاهچراغ (ع)
صحن مطهر
اولین گنبد بقعه مطهر حضرت شاهچراغ شیراز (ع) در سال ۶۰۵ هجری شمسی و در زمان اتابکان فارس ساخته شد ملکه تاشی خاتون در سال ۷۲۳ هجری شمسی این گنبد را تعمیر کرد پس از زلزله سال ۱۲۰۲ هجری شمسی، گنبد حرم فرو ریخت و به دستور حسینعلی میرزا قاجار،حاکم فارس،گنبد جدیدی ساخته شد که روی ساقه آن سوره «طه» نقش بسته بود در سال ۱۲۰۹ هجری شمسی این گنبد تعمیر و سوره «فتح»بر روی ساقه داخلی آن آینه‌کاری شد.
زلزله دیگری در سال ۱۲۳۲ هجری شمسی باعث ایجاد شکاف در گنبد شد که تعمیر گردید.با گذر زمان،شکاف‌های جدیدی در گنبد پدید آمد و در سال ۱۳۰۶ هجری شمسی از میله‌های آهنی برای مهار آن استفاده شد،اما این روش موفق نبود و خطر فرو ریختن گنبد وجود داشت.در نهایت،گنبد در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی برچیده و گنبدی جدید با اسکلت آهنی بر روی پایه‌های گنبد ساخته شد.
سردرهای حرم حضرت شاهچراغ (ع)
صحن حرم حضرت شاهچراغ شیراز (ع) دارای ۶ سردر ورودی است سردرهای غربی شامل سردر بزرگ جنوب غربی با نام باب الرضا (ع) و سردر شمال غربی با نام باب موسی بن جعفر (ع) که به صحن جمهوری اسلامی مشرف هستند.
در گذشته، تنها ورودی حرم از سمت میدان احمدی و به نام سردر باب موسی بن جعفر (ع) بود که روبه‌روی در مسجد جامع شهدا قرار داشت کاشی‌کاری این سردر بعد از انقلاب اسلامی به پایان رسید همچنین دو راهرو در کنار این ورودی برای تسهیل تردد مردم تعبیه شد و هنرمندان کارگاه آستان عملیات قرینه‌سازی و کاشی‌کاری آن را نیز به انجام رساندند.
علاوه بر نوشته «إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا»،در بالای سردر که از خیابان دیده میشود،این اشعار نیز خودنمایی می‌کنند:
این بارگاه شاهچراغ است که مدام
بر بوستان خلد بود فخر از صفا
این بارگاه زاده موسی بن جعفر است
کوراست پنج واسطه تا شاه اوصیا
محیط داخلی سردر به شکل هشت‌ضلعی طراحی شده است و رسمی‌بندی سقف آن با کاشی معرق، زیبایی خاصی دارد.در دو طرف محیط داخلی سردر،کاشی‌کاری‌های زیبا با اشعار دکتر نورانی وصال شیرازی و احمد وقار شیرازی نقش بسته‌اند.
سردر باب الرضا (ع) در قسمت جنوب غربی به منظور تسهیل تردد مردم ساخته شده است اسکلت این سردر از بتن است و پیچک‌های سنگی و ستون‌های اطراف آن به زیبایی توسط سنگ‌تراشان آستان تراشیده شده‌اند.
این ورودی دارای دری دو لنگه به طول ۴٫۲۰ و عرض ۱٫۴۷ متر از جنس چوب ساج است که با ورق و قبه‌های هشت پر برنزی تزیین شده و استقامت آن را افزایش داده است.
سردر شرقی: این ورودی به مسجد جامع عتیق دسترسی دارد.
سردر شمالی: این ورودی به بازار شاهچراغ شیراز و خیابان احمدی متصل است.
سردر جنوبی: ورودی مذکور به دارالشفا حرم و کوچه بین‌الحرمین راه دارد.
باب السجاد: در کنار حرم مطهر حضرت سید میر محمد (ع)،باب السجاد قرار دارد که دسترسی زائران به خیابان لطفعلی خان را فراهم می‌کند.
درهای ورودی حرم حضرت شاهچراغ (ع)
حرم مطهر دارای هفت در ورودی اصلی است که شامل دو در شمالی (ورودی خواهران)، دو در جنوبی (ورودی برادران)، یک در طلا و دو ورودی از ایوان مطهر میشود.
در طلا ایوان حرم: این در دارای دو لنگه به طول ۲.۷۰ متر و عرض ۹۰ سانتی‌متر است و چهارچوبی دو متری با قوسی به ارتفاع ۷۰ سانتی‌متر و طول ۵.۷ متر در بالای آن قرار دارد. در بالای قوس، نوشته‌ای از پیامبر اکرم (ص) دیده میشود که می‌گوید: «قال رسول الله انا مدينة العلم و علی بابها، مثل اهل بيتی كسفينه نوح من ركبها نجی، ادخلوها بسلام آمنين، حب علی حسنه لاتضر معها معصيه». همچنین، بر روی هر دو لنگه در و چارچوب، ابیاتی حکاکی شده است. در قدیمی حرم، معروف به در ظل‌السلطان، هم‌اکنون در موزه نگهداری میشود.
در نقره‌ای رواق جنوبی: این در که به «در عسکر خانی» معروف است، دارای طول دو متر و عرض ۳۰ سانتی‌متر میباشد و چهارچوب و در آن با نقره پوشیده شده‌اند. بالای چهارچوب، نوشته‌ای به خط نستعلیق به این مضمون دیده میشود: «بسم الله الرحمن الرحيم فی كتابا العيون بالاسناد عن علی بن موسی الرضا (ع) عن آبائه عن النبی فعن اللوح و القلم عن الله ولايه علی بن ابيطالب حصنی فمن دخل حصنی امن منعذ ابی». همچنین، ۱۷ بیت شعر از مرحوم قدسی بر روی این در نقش بسته است. عسکر خان در مقابل ملکی که به حضرت شاهچراغ (ع) وقف کرده بود، این در را ساخته و به آستان مقدس اهدا کرده است. هنرمندان مشهوری از جمله میرزا بزرگ زرگر، علی‌اصغر زرگر، میرزا علی‌آقا قلمزن و میرزا محمود قلمزن روی این اثر کار کرده‌اند.
در نقره‌ای رواق شمالی: این در و چهارچوب آن با نقره پوشیده شده‌اند و طول و عرض آن به ترتیب ۲.۳۰ و ۱.۴۰ متر است. این در که به «در حاج نصیرالملک» معروف است، در طبقه دوم موزه حرم مطهر نگهداری میشود. بالای چهارچوب آن، نوشته‌ای به این مضمون قرار دارد: «قال الله تعالی فی الاحاديث القدسيه لا اله الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی و قال ولايه علی بن ابيطالب حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی صدق الله». تمامی چهارچوب و حاشیه در مزین به ۲۰ بیت از اشعار فصیح‌الملک شوریده هستند که توسط میرزا علیرضا خوشنویس با خط نستعلیق نوشته شده است.
امامزاده سید میرمحمد (ع)
در حدود سال ۷۰۴ هجری شمسی، میرزا عنایت‌الله دستغیب (رضوان الله علیه) با مشاهده نوری در خانه خود، پس از جست‌وجو به لوح قبری برخورد که محل دفن حضرت سید امیر محمد (ع) را نشان می‌داد. او در این محل بارگاهی بنا کرد و با خرید تعدادی از خانه‌های اطراف، به توسعه آن پرداخت. گفته شده که قبر حضرت سید امیر محمد (ع) تا سال‌ها مخفی بود و در زمان اتابک بن سعد زنگی آشکار شد.
در زمان حکومت نادرشاه افشار، دستور مرمت بقعه صادر شد. ابتدا در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی، ضریحی از جنس نقره به دستور ناصرالدین شاه بر روی قبر مطهر نصب شد و سپس در سال ۱۲۶۷ هجری شمسی، ضریح دیگری به دستور شاهزاده اویس میرزا برای این محل ساخته شد.
